Luchtdicht?

Gisteren was het "B-day": BlowerDoor Dag. Een mijlpaal waar maanden naartoe gewerkt is: zou de constructie luchtdicht (genoeg) zijn?

Zoals in een vorige post uitgelegd, zouden we een n₅₀ waarde lager dan 0,6 h^-1 moeten halen om ons huis "passief" te mogen noemen.

Stap 1: monteer de BlowerDoor installatie in een deuropening.

Stap 2: start de ventilator! Gegeven het binnenvolume van het huis kan de computer bij verschillende snelheden op basis van drukmetingen bepalen wat de lekdebieten zijn bij verschillende drukverschillen.
Stap 3: terwijl de metingen bezig zijn, ga met een rookstaafje op zoek naar luchtlekken. Indien gevonden: afplakken!

Glaslatten zijn een gekende oorzaak van luchtlekken maar daar is momenteel weinig aan te doen. Gelukkig valt het lek erg mee en was dit eerder een uitzondering.

Stap 4: resultaat na de eerste fase waarbij het huis in onderdruk wordt gezet:

Stap 5: tweede fase waarbij het huis in overdruk wordt gezet. Dit geeft een iets betere waarde aangezien dichtingsfolies en dergelijke nu worden aangedrukt.

Stap 6: eindwaarde: 0,39 h^-1.

Kortom: missie geslaagd!

En dan hebben we nog een redelijk groot luchtlek gezien dat we helaas niet konden dichten wegens gebrek aan een voldoende lange ladder.

Kleven, blazen en snijden

Veel activiteit op de werf de laatste tijd, waaronder (voor de verandering) wijzelf. Isobois is ver rond met de ramen (de screens komen later), H3 is volop bezig geweest met luchtdicht aftapen, Energieconcepten heeft de ventilatiebuizen geplaatst en mijn vader en ik hebben meegeholpen bij het inblazen van de cellulosevlokken. Tevens hebben we een weekend gespendeerd om de ruimtes te isoleren waar de vloerbalken op de buitenmuren liggen: eindelijk een doel gevonden voor die Ecocheques die zich aan het opstapelen waren.

Al die isolatie lijkt ook effect te hebben: met een beetje zonneschijn was het vorig weekend binnen niet echt koud te noemen, ondanks de nog niet geïsoleerde betonvloer en de nog niet opgeschuimde ruimte tussen de houtskelet en de multiplex kader van de achterdeur. Nu, met zo ongeveer 5 ton cellulose in de muren en het dak mag dat wel :)

Volgende activiteiten: plaatsing van de poort, afwerken ventilatiebuizen, afwerken achterdeur, afwerken cellulose, afwerken luchtdichting (rond de ramen en de aansluiting met de betonvloer) en dan een eerste luchtdichtheidstest. Spannend!

Die luchtdichting is zeer belangrijk. Het doel is om een n₅₀ waarde kleiner dan 0,6 te halen. Dat betekent dat bij een drukverschil van 50 pascal tussen buiten en binnen (hetgeen zou overeenkomen met het effect van een stevige wind die langs je huis blaast) er in 1 uur tijd niet meer lucht ontsnapt/binnenkomt dan 0,6 keer het volume van het huis. Dit is ambitieus maar zeker haalbaar: er zijn voorbeelden bekend van huizen in België met een n₅₀ waarde van 0,2-0,3. Ter vergelijking: een gemiddelde nieuwbouwwoning van de laatste jaren zit tussen de 3 en 8. De EPB berekening gaat uit van een waarde van 12 (!) tenzij je een andere waarde kan bewijzen. Als je aandacht besteedt aan luchtdicht bouwen, kan het dus zeker lonen om een test te laten uitvoeren. Het kan je E-peil makkelijk met 5-10 punten doen dalen. En minder luchtlekken betekent minder energieverlies en dus minder verwarming nodig.

Raamprofielen geplaatst

De profielen van de ramen en de voordeur zijn geplaatst; de rest volgt volgende week. Het ziet er erg goed uit vinden we zelf!

De profielen mogen dan wel vrij dik zijn, de muren zijn dat nog meer. Vermits de ramen in het midden van de houtskelet geplaatst worden, blijft er een behoorlijke ruimte te overbruggen naar de gevelsteen toe. Wij hebben er voor gekozen om dit te doen met een aluminium profiel in dezelfde kleur als de ramen. Ook de waterlijst van de ramen die niet tot op de grond komen, is in aluminium.

Wat de luchtdichting van het geheel betreft is er al veel overleg geweest. Hieronder zie je een inbouwdetail. Het raamprofiel zit links, rechts en boven in een multiplex kader. Dit kader wordt aan de houtskelet bevestigd en tussenruimte opgespoten met isolatieschuim. Onderaan rust het profiel op een 'plank' purenit. Ten eerste zorgt dit ervoor dat de waterlijst voldoende helt, ten tweede kan het profiel zo onzichtbaar ontwaterd worden, en ten derde dient het om de dichtingsfolie die onderaan het raam zit goed te laten hechten en de verdere luchtdichting te vergemakkelijken.

Komende week wordt er dus verder gewerkt aan de ramen en de luchtdichting. De ventilatiekanalen worden ook geplaatst. Daarna volgt het inblazen van de isolatie.

Wijzelf hebben intussen ons keukenontwerp verder op punt gesteld en de trappen zijn ook gekozen.

Schrijnwerk

Momenteel is het wachten op de ramen. Veel gebeurt er nu dus niet op de werf, al ligt het niet helemaal stil: het afdak aan de achterdeur is afgewerkt, H3 is al wat bezig met het luchtdicht aftapen van de OSB platen en de diepteboringen voor de warmtepomp zouden ook uitgevoerd moeten zijn (sorry, geen foto's; we werden pas de dag op voorhand verwittigd en dat is iets te kort dag om nog verlof te nemen).

Verder is onze architecte bezig met het plannen van de activiteiten die van start gaan zodra de ramen geplaatst zijn. Wij rijden ook rond om nog verder dingen te gaan bekijken, details door te spreken, ... Kwestie van vermijden dat alles even stil komt te liggen omdat wij nog bepaalde dingen moeten uitzoeken en beslissen.

De ramen dus. Dat is toch wel de langste zoektocht geweest van heel ons bouwavontuur. Het heeft zelfs voor een beetje vertraging gezorgd omdat we er maar niet uit raakten. Immers, H3 en de ruwbouwaannemer hebben de exacte inbouwdetails nodig vooraleer ze aan de slag kunnen gaan: hoe groot zijn de ramen? Waar in de houtskelet moeten de raamopeningen komen zodat de gevelstenen uitkomen (één van de redenen waarom we wildverband gekozen hebben is om de metser wat meer vrijheid te geven om het te laten kloppen)? Hoeveel slag moet er voorzien worden? Waar komt de kast van de screens en hoe groot is die? In theorie wordt het houtskelet behoorlijk exact uitgevoerd en zou je de ramen zelfs puur op plan kunnen bestellen. Dat was een gok die we echter niet wilden wagen.

OK, waaruit konden we kiezen na een rondje offertes vragen (let wel, dit was de situatie in de tweede helft van 2012):

• PVC
• Redelijk goedkoop.
• Weinig onderhoud aan.
•  Passief waarden mogelijk, al was dat zonder een PHI certificaat.
• Zag er naar onze mening nog altijd iets te 'plastic' uit.
• Binnenkant is niet gekleurd maar blijft het typische PVC-wit.
• Niet erg eco.
• Het grote raam aan de zijkant van 4m x 2m kon niet uit één stuk gemaakt worden (of toch niet aan een schappelijke prijs). Ook de ramen van de vide zouden meer tussenstijlen moeten krijgen.
• Hout
•  Een stuk duurder dan PVC.
• Regelmatig onderhoud nodig.
• Passief gecertificeerd.
• Natuurlijk materiaal.
• Niet meteen het uitzicht dat we zoeken.
• Ook hier zouden de grote ramen extra tussenstijlen moeten krijgen.
• Hout-alu
• Feitelijk hetzelfde als houten ramen maar met een extra aluminium bekleding aan de buitenkant.
• Duurder dan gewoon hout.
• Weinig onderhoud nodig.
• Wat meer het uitzicht dat we willen.

Kortom, geen enkele offerte stond ons helemaal aan. We zijn toen verder gaan rondzoeken op het internet en we kwamen ergens een bericht tegen dat er nu ook volledig aluminium ramen bestonden die passief gecertificeerd waren: het AWS 112.IC profiel van Schüco. Dat kon wel eens de oplossing zijn!

Gevolg: uitzoeken wie dit profiel kan/wil leveren en inbouwen, offertes aanvragen, bestuderen, beslissen, inbouwdetails verkrijgen, ...

De prijs valt mee (ergens tussen PVC en hout in), gecertificeerd, het uitzicht is wat we zoeken, weinig onderhoud aan, enigszins eco en aluminium is sterk genoeg zodat de grote ramen kunnen blijven zoals voorzien. Nadeel: het is een nieuw profiel. Wij zijn letterlijk de eerste in de Benelux, al bestaat het al langer in Duitsland en is het feitelijk een doorontwikkeling van het AWS 90 profiel. Maar we zijn er gerust in. De mensen van Isobois hebben er werk van gemaakt en er is heel wat overleg geweest tussen hen, H3 en de architecte. Ook wij zijn altijd uitgebreid te woord gestaan.

Het aftellen naar half oktober gaat voort...

Rozengeur en Maneschijn

De dakwerken zijn al een tijdje afgerond en wij zijn alvast heel tevreden met het resultaat! Het overdekt terras aan de achterdeur wordt één dezer dagen afgewerkt. De ramen (AWS 112.IC van Schüco, maar daarover later meer) zijn besteld en daar is het nu op wachten. Verder is ook de overtollige grond afgevoerd en is het terrein uitgevlakt. Best wel prijzig trouwens, al die grondwerken...
Dat ziet er zo uit (al is het onkruid intussen aardig op weg om alles terug te koloniseren):

Je zou denken dat het allemaal rozengeur en maneschijn is. Een werf zonder problemen bestaat echter niet: wie goed kijkt naar bovenstaande foto ziet duidelijk zichtbare vlekken op de gevelstenen boven de ramen. Deze zijn ontstaan in de periode dat het metselwerk in opbouw was terwijl de Celit4D houtvezelplaten op de houtskelet bloot stonden aan regen. Die platen zelf kunnen daar wel tegen maar de regen loopt via de spouw en de waterkeringen in de stenen boven de ramen en laat daar vlekken na.

Volgens de leverancier van de Celit platen kunnen die vlekken verwijderd worden met een zoutzuur oplossing. Vooraleer echter met een dergelijk goedje aan de slag te gaan, hebben we ook navraag gedaan bij de fabrikant van de gevelstenen. Onze stenen (wapper zilvergrijs van DeSaegher) hebben immers een soort coating van een cementpap die misschien niet bestand is tegen een dergelijke behandeling. Ons vermoeden werd bevestigd: de raad van de stenenfabrikant is om geen zoutzuur te gebruiken maar goed te spoelen met zuiver water. Dat gaan we binnenkort dan ook eens proberen; en intussen uitkijken wat het effect van regen is.

Dak

Het bouwverlof is voorbij. Het dak ligt er intussen voor een groot deel op: de Alterna leien aan de voorkant en de puntgevel liggen op hun plaats. Zeer geslaagd, al zeggen we het zelf. Merk op dat we de goot helemaal rondom laten doorlopen. Zo loopt het regenwater niets langs de puntgevel naar beneden om mogelijks lelijke strepen te maken op de gevelstenen.

De achterkant moet nog verder afgewerkt worden, net zoals het afdak aan de achterdeur. Vooraleer de ruwbouwaannemer op vakantie vertrok, heeft hij dat afdak nog geplaatst samen met de dorpels.

De ramen zijn intussen ook opgemeten. Binnenkort daar ook nog eens langs gaan om de laatste details te bespreken. En dan is het wachten op de plaatsing.

Verder hebben we ook enkele gasten ontmoet. Van sommige vinden we het niet erg dat ze bij ons rondhangen:

Andere zijn we liever kwijt dan rijk:

Inderdaad, een wespennest tussen de FJI liggers boven de achterdeur. Ze zullen zich thuis voelen tussen al dat hout... Toch maar eens een telefoontje doen naar de brandweer.

Gevelsteen

De houtskelet is al een paar weken klaar en onze ruwbouwaannemer ("de Jos") is bezig met het metselen van de gevelsteen. Spijtig genoeg speelt het slechte weer ons weer (of beter gezegd: nog altijd) parten. Door het koude en natte voorjaar hebben de houtskeletwerken langer geduurd dan gepland. Dat maakt dat onze werf overlapt met een andere werf waardoor er niet op volle snelheid doorgewerkt kan worden.

Daarnaast helpt de combinatie van regen met een houtskelet ook niet meteen: een houtskelet wordt volledig rechtgezet - inclusief een onderdak - vooraleer de metselwerken van start kunnen gaan. Dat betekent dat bij een beetje regen er al snel een hoop water van het dak naar beneden komt, recht in de nek van de metser. En als het metselwerk niet wordt afgedekt dan zorgt het water er ook nog eens voor dat de mortel wegspoelt.

De aannemer doet echter wat hij kan: hij heeft beloofd de gevelsteen en de dorpels af te werken voor het bouwverlof. Bedankt!

Na het bouwverlof komt dan de dakwerker aan bod en daarna kunnen de ramen en deuren opgemeten worden.

Houtskelet compleet

Ondanks het aanhoudende slechte weer is dan toch eindelijk de houtskelet (ongeveer) compleet. Nog wat kleine dingetjes hier en daar, de stelling afbreken en de ruwbouwaannemer kan beginnen aan de gevelsteen. Tot dan hebben we een mooi bruine blok door de Celit 4D houtvezelplaten aan de buitenkant:

Deze plaat vervult meerdere functies:

• Winddichting. Het eigenlijke isolatiemateriaal in het skelet wordt volledig beschermd tegen wind. Dat is nodig want anders blijft er weinig over van de isolerende eigenschappen.
• Bescherming van het isolatiemateriaal tegen vocht. Stuifsneeuw dat onder de dakbedekking kruipt of slagregen dat de gevelsteen verzadigd kan de ingeblazen cellulosevlokken niet bereiken.
  Anderzijds is de plaat wel dampopen zodat vocht dat van binnenuit in de isolatie kruipt gewoon kan uitdampen naar buiten. De OSB platen aan de binnenkant zijn weliswaar luchtdicht maar niet helemaal 'waterdicht'. Het beetje vocht dat toch in de isolatie terecht komt, mag zich niet opstapelen.
• Isolatie. Houtvezelplaat is zelf geen echt isolatiemateriaal maar het helpt de kleine koudebrug van de buitenkant van de FJI liggers te verzachten.
• Demping. De plaat zou akoestisch dempend werken en ook de warmtedoorslag beperken (al speelt de ingeblazen cellulose daar nog een grotere rol in).

Tussen de vele regenbuien door is men ook al bezig geweest met het aanbrengen van luchtdichtingstape op de naden van de OSB platen aan de binnenkant. Kwestie van de tijd nuttig te besteden. Ook de grote draagbalken, die tot aan de buitenkant van het skelet liggen, moeten goed ingepakt worden.

Regen

Het Belgische weer werkt weer niet mee. Na de lange en koude winter gooit nu de regen roet in het eten. Afgelopen week is er anderhalve dag niet gewerkt omdat er te veel neerslag viel (waar we netjes van op de hoogte zijn gesteld door H3). Er is wel vooruitgang geboekt: de puntgevels en de nokbalk staan op hun plaats maar het had dus meer kunnen zijn.

Op zich kan het geen kwaad dat de OSB platen op de vloer wat regen te verwerken krijgen. De randen van de platen zouden na verloop van tijd wat kunnen afschilferen maar dat heeft geen invloed op de constructieve kwaliteiten. Alleen bij de afwerking achteraf zijn oneffenheden minder gewenst. Daarom heeft men geprobeerd alles zo veel mogelijk af te dekken; voor zover dat mogelijk is met een volledig open liggende zolder. 

Verdieping

Bouwlaag nummer twee is een feit:

Nog een blik op de vide vanuit de toekomstige badkamer (er komt daar nog een gyproc wand tussen te staan):

Doel voor deze week: de dakstructuur.

Meer huis

Even een stand van zaken: de eerste verdieping is nagenoeg compleet. Merk op hoe de luchtdichtingsfolie mooi rond de verdiepingvloer gevouwen is.

Ook nog even een detail van een zogenaamde tie-down. Deze zorgt voor extra verankering van de wand tegen krachten (wind, ...) in het vlak van de wand.

Drie dagen later

Afgelopen week is er slechts drie dagen gewerkt op onze werf. Desalniettemin is er toch zichtbaar vooruitgang geboekt. Alle HSK muren van het gelijkvloers staan er en men is bezig aan de roostering van de vloer van de eerste verdieping. Daar zitten een paar joekels van massief houten draagbalken bij. De rest bestaat uit FJI liggers die in hangbeugels geplaatst worden.

In het oog springend is ook de lange wand van de vide:

Merk ook op hoe luchtdichtingsfolie (de grote blauwe flappen) al in deze fase mee verwerkt moet worden om achteraf een ononderbroken scherm te hebben dat doorloopt van de ene verdieping naar de andere.

Houtskelet gestart

Vorige week is H3 gestart met het plaatsen van de houtskelet. De ruwbouwaannemer had de aanzet in cellenbeton al geplaatst. Dit moet erg nauwkeurig gebeuren vermits de houtskelet hier op verankerd wordt. Aangezien de houtskelet geprefabriceerd wordt, kan er bij plaatsing geen aanpassingen meer gebeuren.
Vervolgens heeft H3 hierover een EPDM folie aangebracht en kon de eigenlijke plaatsing echt beginnen. Een dik half weekje werk levert volgend resultaat op:

Niet slecht; benieuwd wat er tegen het einde van deze week staat.

Statusupdate

Even een kleine update: de fundering, alle afvoerbuizen en putten zijn klaar. In de loop van de komende dagen wordt de aanzet in cellenbeton geplaatst op aanwijzen van de houtskeletfirma. Het is belangrijk dat dit accuraat gebeurt want de hele houtskelet wordt er op bevestigd.

Wat de houtskelet betreft: deze is volledig in detail uitgetekend en prefabricage is gestart. Plaatsing is voorzien voor de tweede week van de paasvakantie. Laat maar komen!

Intussen is ook (eindelijk) de milieuvergunning toegekend. Deze toekenning moet op zijn beurt ook weer ter plaatse uitgehangen worden. Er kan nog altijd iemand bezwaar indienen, maar laten we hopen van niet. Maar goed dat we op tijd begonnen zijn met de aanvraag. Het heeft toch een aantal maanden geduurd om door heel de papiermolen heen te komen.

Start!

Voor echt deze keer:

Na twee weken uitstel door het winterweer zijn ze afgelopen week dan eindelijk gestart met de werken. Alle nodige buizen zitten in de grond en komende week kan de betonplaat gegoten worden.