Leidingen en buizen

Het is alweer een tijdje geleden sinds de vorige blog post. Er is dan ook de afgelopen maanden heel wat gebeurd, waardoor er niet veel tijd overbleef om te bloggen. Bij deze dus een inhaalbeweging.

We laten stilaan de ruwbouwfase achter ons en beginnen met de afwerking. Stap één: allerhande leidingenwerk. Dat omvat waterleidingen, elektriciteit en ventilatiebuizen.

Ventilatie

Ventilatie is des te belangrijker in een passiefhuis. Door de doorgedreven luchtdichtheid moet de verse lucht wel mechanisch aan- en afgevoerd worden. En om het energieverlies binnen de perken te houden, zit er een warmtewisselaar in het ventilatietoestel (het zogenaamde "systeem D met warmteterugwinning").

Om de lucht te vervoeren hebben we gekozen voor ovale kunststof buizen. Die kunnen makkelijk op de vloer geplaatst worden en in de chape ingewerkt. De ronde gegalvaniseerde kanalen zijn een goed (en volgens sommigen beter) alternatief maar een stuk moeilijker weg te werken.

Het ventilatietoestel zelf (een Paul Novus 300) staat op zolder, waar plaats genoeg is. Twee dakdoorvoeren zorgen voor de aan- en afvoer van de lucht. Via de zoldervloer is het gemakkelijk om de verdieping te ventileren. Een bundel buizen loopt door een leidingenschacht en vervolgens via de verdiepingvloer om zo het gelijkvloers te ventileren.

Nog enkele tips:

• Het ventilatietoestel heeft een afvoer nodig voor condensatiewater. Niet vergeten dit te voorzien.
• Systeem D heeft een gunstige invloed op je EPB score. Echter, het toestel moet daarvoor getest zijn volgens een voorgeschreven procedure. Enkel die testgegevens mogen gebruikt worden in de aangifte. Je kan op de website van EPBD een document downloaden met daarin de gegevens van alle erkende toestellen.
• Zorg dat de buizen goed afgesloten zijn na het plaatsen. Je wilt ze immers stofvrij houden tijdens de rest van de werken.

Sanitair

Wat de waterleidingen betreft is er weinig te melden. Dat was vrij snel geïnstalleerd want we hadden bij het ontwerp er goed op gelet dat alle natte ruimtes zich rond de technische ruimte situeren. Dat maakt dat de leidingen zo kort mogelijk zijn en dat de warmteverliezen en waterverspilling tot een minimum beperkt blijven.

Het is natuurlijk ook handig voor de installateur om te weten waar exact je afvoeren en kranen komen. Een gedetailleerd keuken- en badkamerplan is dus zeker welkom.

We hebben ook een douche warmtewisselaar (DWTW) laten installeren. Die wordt aangesloten op de afvoer van de douche en recupereert 50% van de warmte uit het afvoerwater om het koude water dat naar de douchekraan loopt alvast voor te verwarmen.

Credits: Dutch Solar Systems

Elektriciteit

Ook hier niets speciaals.We hebben een traditionele installatie, zonder domotica. We hebben wel meteen Cat6 netwerkbekabeling laten voorzien en ook een coaxkabel naar buiten gebracht om in de toekomst misschien een schotelantenne te kunnen plaatsen.

Tot zover de status rond half januari.

Luchtdicht?

Gisteren was het "B-day": BlowerDoor Dag. Een mijlpaal waar maanden naartoe gewerkt is: zou de constructie luchtdicht (genoeg) zijn?

Zoals in een vorige post uitgelegd, zouden we een n₅₀ waarde lager dan 0,6 h^-1 moeten halen om ons huis "passief" te mogen noemen.

Stap 1: monteer de BlowerDoor installatie in een deuropening.

Stap 2: start de ventilator! Gegeven het binnenvolume van het huis kan de computer bij verschillende snelheden op basis van drukmetingen bepalen wat de lekdebieten zijn bij verschillende drukverschillen.
Stap 3: terwijl de metingen bezig zijn, ga met een rookstaafje op zoek naar luchtlekken. Indien gevonden: afplakken!

Glaslatten zijn een gekende oorzaak van luchtlekken maar daar is momenteel weinig aan te doen. Gelukkig valt het lek erg mee en was dit eerder een uitzondering.

Stap 4: resultaat na de eerste fase waarbij het huis in onderdruk wordt gezet:

Stap 5: tweede fase waarbij het huis in overdruk wordt gezet. Dit geeft een iets betere waarde aangezien dichtingsfolies en dergelijke nu worden aangedrukt.

Stap 6: eindwaarde: 0,39 h^-1.

Kortom: missie geslaagd!

En dan hebben we nog een redelijk groot luchtlek gezien dat we helaas niet konden dichten wegens gebrek aan een voldoende lange ladder.

Kleven, blazen en snijden

Veel activiteit op de werf de laatste tijd, waaronder (voor de verandering) wijzelf. Isobois is ver rond met de ramen (de screens komen later), H3 is volop bezig geweest met luchtdicht aftapen, Energieconcepten heeft de ventilatiebuizen geplaatst en mijn vader en ik hebben meegeholpen bij het inblazen van de cellulosevlokken. Tevens hebben we een weekend gespendeerd om de ruimtes te isoleren waar de vloerbalken op de buitenmuren liggen: eindelijk een doel gevonden voor die Ecocheques die zich aan het opstapelen waren.

Al die isolatie lijkt ook effect te hebben: met een beetje zonneschijn was het vorig weekend binnen niet echt koud te noemen, ondanks de nog niet geïsoleerde betonvloer en de nog niet opgeschuimde ruimte tussen de houtskelet en de multiplex kader van de achterdeur. Nu, met zo ongeveer 5 ton cellulose in de muren en het dak mag dat wel :)

Volgende activiteiten: plaatsing van de poort, afwerken ventilatiebuizen, afwerken achterdeur, afwerken cellulose, afwerken luchtdichting (rond de ramen en de aansluiting met de betonvloer) en dan een eerste luchtdichtheidstest. Spannend!

Die luchtdichting is zeer belangrijk. Het doel is om een n₅₀ waarde kleiner dan 0,6 te halen. Dat betekent dat bij een drukverschil van 50 pascal tussen buiten en binnen (hetgeen zou overeenkomen met het effect van een stevige wind die langs je huis blaast) er in 1 uur tijd niet meer lucht ontsnapt/binnenkomt dan 0,6 keer het volume van het huis. Dit is ambitieus maar zeker haalbaar: er zijn voorbeelden bekend van huizen in België met een n₅₀ waarde van 0,2-0,3. Ter vergelijking: een gemiddelde nieuwbouwwoning van de laatste jaren zit tussen de 3 en 8. De EPB berekening gaat uit van een waarde van 12 (!) tenzij je een andere waarde kan bewijzen. Als je aandacht besteedt aan luchtdicht bouwen, kan het dus zeker lonen om een test te laten uitvoeren. Het kan je E-peil makkelijk met 5-10 punten doen dalen. En minder luchtlekken betekent minder energieverlies en dus minder verwarming nodig.

Raamprofielen geplaatst

De profielen van de ramen en de voordeur zijn geplaatst; de rest volgt volgende week. Het ziet er erg goed uit vinden we zelf!

De profielen mogen dan wel vrij dik zijn, de muren zijn dat nog meer. Vermits de ramen in het midden van de houtskelet geplaatst worden, blijft er een behoorlijke ruimte te overbruggen naar de gevelsteen toe. Wij hebben er voor gekozen om dit te doen met een aluminium profiel in dezelfde kleur als de ramen. Ook de waterlijst van de ramen die niet tot op de grond komen, is in aluminium.

Wat de luchtdichting van het geheel betreft is er al veel overleg geweest. Hieronder zie je een inbouwdetail. Het raamprofiel zit links, rechts en boven in een multiplex kader. Dit kader wordt aan de houtskelet bevestigd en tussenruimte opgespoten met isolatieschuim. Onderaan rust het profiel op een 'plank' purenit. Ten eerste zorgt dit ervoor dat de waterlijst voldoende helt, ten tweede kan het profiel zo onzichtbaar ontwaterd worden, en ten derde dient het om de dichtingsfolie die onderaan het raam zit goed te laten hechten en de verdere luchtdichting te vergemakkelijken.

Komende week wordt er dus verder gewerkt aan de ramen en de luchtdichting. De ventilatiekanalen worden ook geplaatst. Daarna volgt het inblazen van de isolatie.

Wijzelf hebben intussen ons keukenontwerp verder op punt gesteld en de trappen zijn ook gekozen.

Schrijnwerk

Momenteel is het wachten op de ramen. Veel gebeurt er nu dus niet op de werf, al ligt het niet helemaal stil: het afdak aan de achterdeur is afgewerkt, H3 is al wat bezig met het luchtdicht aftapen van de OSB platen en de diepteboringen voor de warmtepomp zouden ook uitgevoerd moeten zijn (sorry, geen foto's; we werden pas de dag op voorhand verwittigd en dat is iets te kort dag om nog verlof te nemen).

Verder is onze architecte bezig met het plannen van de activiteiten die van start gaan zodra de ramen geplaatst zijn. Wij rijden ook rond om nog verder dingen te gaan bekijken, details door te spreken, ... Kwestie van vermijden dat alles even stil komt te liggen omdat wij nog bepaalde dingen moeten uitzoeken en beslissen.

De ramen dus. Dat is toch wel de langste zoektocht geweest van heel ons bouwavontuur. Het heeft zelfs voor een beetje vertraging gezorgd omdat we er maar niet uit raakten. Immers, H3 en de ruwbouwaannemer hebben de exacte inbouwdetails nodig vooraleer ze aan de slag kunnen gaan: hoe groot zijn de ramen? Waar in de houtskelet moeten de raamopeningen komen zodat de gevelstenen uitkomen (één van de redenen waarom we wildverband gekozen hebben is om de metser wat meer vrijheid te geven om het te laten kloppen)? Hoeveel slag moet er voorzien worden? Waar komt de kast van de screens en hoe groot is die? In theorie wordt het houtskelet behoorlijk exact uitgevoerd en zou je de ramen zelfs puur op plan kunnen bestellen. Dat was een gok die we echter niet wilden wagen.

OK, waaruit konden we kiezen na een rondje offertes vragen (let wel, dit was de situatie in de tweede helft van 2012):

• PVC
• Redelijk goedkoop.
• Weinig onderhoud aan.
•  Passief waarden mogelijk, al was dat zonder een PHI certificaat.
• Zag er naar onze mening nog altijd iets te 'plastic' uit.
• Binnenkant is niet gekleurd maar blijft het typische PVC-wit.
• Niet erg eco.
• Het grote raam aan de zijkant van 4m x 2m kon niet uit één stuk gemaakt worden (of toch niet aan een schappelijke prijs). Ook de ramen van de vide zouden meer tussenstijlen moeten krijgen.
• Hout
•  Een stuk duurder dan PVC.
• Regelmatig onderhoud nodig.
• Passief gecertificeerd.
• Natuurlijk materiaal.
• Niet meteen het uitzicht dat we zoeken.
• Ook hier zouden de grote ramen extra tussenstijlen moeten krijgen.
• Hout-alu
• Feitelijk hetzelfde als houten ramen maar met een extra aluminium bekleding aan de buitenkant.
• Duurder dan gewoon hout.
• Weinig onderhoud nodig.
• Wat meer het uitzicht dat we willen.

Kortom, geen enkele offerte stond ons helemaal aan. We zijn toen verder gaan rondzoeken op het internet en we kwamen ergens een bericht tegen dat er nu ook volledig aluminium ramen bestonden die passief gecertificeerd waren: het AWS 112.IC profiel van Schüco. Dat kon wel eens de oplossing zijn!

Gevolg: uitzoeken wie dit profiel kan/wil leveren en inbouwen, offertes aanvragen, bestuderen, beslissen, inbouwdetails verkrijgen, ...

De prijs valt mee (ergens tussen PVC en hout in), gecertificeerd, het uitzicht is wat we zoeken, weinig onderhoud aan, enigszins eco en aluminium is sterk genoeg zodat de grote ramen kunnen blijven zoals voorzien. Nadeel: het is een nieuw profiel. Wij zijn letterlijk de eerste in de Benelux, al bestaat het al langer in Duitsland en is het feitelijk een doorontwikkeling van het AWS 90 profiel. Maar we zijn er gerust in. De mensen van Isobois hebben er werk van gemaakt en er is heel wat overleg geweest tussen hen, H3 en de architecte. Ook wij zijn altijd uitgebreid te woord gestaan.

Het aftellen naar half oktober gaat voort...

Rozengeur en Maneschijn

De dakwerken zijn al een tijdje afgerond en wij zijn alvast heel tevreden met het resultaat! Het overdekt terras aan de achterdeur wordt één dezer dagen afgewerkt. De ramen (AWS 112.IC van Schüco, maar daarover later meer) zijn besteld en daar is het nu op wachten. Verder is ook de overtollige grond afgevoerd en is het terrein uitgevlakt. Best wel prijzig trouwens, al die grondwerken...
Dat ziet er zo uit (al is het onkruid intussen aardig op weg om alles terug te koloniseren):

Je zou denken dat het allemaal rozengeur en maneschijn is. Een werf zonder problemen bestaat echter niet: wie goed kijkt naar bovenstaande foto ziet duidelijk zichtbare vlekken op de gevelstenen boven de ramen. Deze zijn ontstaan in de periode dat het metselwerk in opbouw was terwijl de Celit4D houtvezelplaten op de houtskelet bloot stonden aan regen. Die platen zelf kunnen daar wel tegen maar de regen loopt via de spouw en de waterkeringen in de stenen boven de ramen en laat daar vlekken na.

Volgens de leverancier van de Celit platen kunnen die vlekken verwijderd worden met een zoutzuur oplossing. Vooraleer echter met een dergelijk goedje aan de slag te gaan, hebben we ook navraag gedaan bij de fabrikant van de gevelstenen. Onze stenen (wapper zilvergrijs van DeSaegher) hebben immers een soort coating van een cementpap die misschien niet bestand is tegen een dergelijke behandeling. Ons vermoeden werd bevestigd: de raad van de stenenfabrikant is om geen zoutzuur te gebruiken maar goed te spoelen met zuiver water. Dat gaan we binnenkort dan ook eens proberen; en intussen uitkijken wat het effect van regen is.

Dak

Het bouwverlof is voorbij. Het dak ligt er intussen voor een groot deel op: de Alterna leien aan de voorkant en de puntgevel liggen op hun plaats. Zeer geslaagd, al zeggen we het zelf. Merk op dat we de goot helemaal rondom laten doorlopen. Zo loopt het regenwater niets langs de puntgevel naar beneden om mogelijks lelijke strepen te maken op de gevelstenen.

De achterkant moet nog verder afgewerkt worden, net zoals het afdak aan de achterdeur. Vooraleer de ruwbouwaannemer op vakantie vertrok, heeft hij dat afdak nog geplaatst samen met de dorpels.

De ramen zijn intussen ook opgemeten. Binnenkort daar ook nog eens langs gaan om de laatste details te bespreken. En dan is het wachten op de plaatsing.

Verder hebben we ook enkele gasten ontmoet. Van sommige vinden we het niet erg dat ze bij ons rondhangen:

Andere zijn we liever kwijt dan rijk:

Inderdaad, een wespennest tussen de FJI liggers boven de achterdeur. Ze zullen zich thuis voelen tussen al dat hout... Toch maar eens een telefoontje doen naar de brandweer.